DOĞUM PROTOKOLÜ

Atlar doğaları ve güvenlik gerekçeleri ile açık alanda daha rahat ve huzurlu doğum yaparlar,

etrafta duvar vs olmayacağı için duvar köşesine yatma veya duvara yakın yatmak gibi bir riskte olmaz yine de pek çok

yetiştirici atlarının doğum salonunda doğum yapmasını tercih etmektedir.

Bilindiği üzere

-Doğuma 2-4 hafta kala kısrakların memeleri dolgunlaşır

-Vulva ve arka kısım kasları ve kuyruk kökü gevşer

-Meme uçları 4-6 gün kala belirginleşir

-Meme ucunda yeşilimsi sarımsı bal kıvamında sakızlanma ise 1-4 gün kala ortaya çıkar.

KISRAĞIN SON AŞIM TARİHİNİ KONROL ETMEYİ UNUTMAYIN!

DOĞUMUN BAŞLAMASI

Kısraklar doğuma yakın telaşlı ve sinirli olurlar.Sancı belirtileri gösterirler; yatma-kalkma,yanlarına bakma,yanlarını ısırma,terleme,tekme savurma gibi belirtilerdir bunlar.Ayrıca sık kuyruklarını kaldırır sık sık idrar yaparlar.Bu aşama birkaç saat sürer.Kısrak daha önceki günlerde de sancılanabilir ancak bu birkaç saat sürmez.

2-3 saatten fazla süren sancılanmalarda eğer doğumun ikinci aşamasının belirtileri ortaya çıkmamış ise VETERİNER HEKİMİNİZİ ARAYINIZ.Bunun için SAAT TUTUN.

DOĞUMA HAZIRLIK

Bu aşamada kısrağın kuyruğunun 1/3 ünü çok sıkı olmamak kaydı ile gevşek bir şekilde bandajlayınız,bandajın sıkı ve uzun olması kuyruktaki kan dolaşımına engel olacaktır.

Kısrağın meme ve vulvasını arka kısmını ılık sabunlu su ile yıkamalısınız.

Ahır temiz ve dezenfekte edilmiş olmalı ve yeterince yataklık bulunmalıdır.

DOĞUM 3 AŞAMADA GERÇEKLEŞİR

-Birinci Aşama (1-2 Saat)

NORMAL DOĞUM

Doğum kontraksiyonlarının yani kasılmalarının başlaması 1-2 saat sürer.Normal ve sağlıklı bir doğumda dahi kısrak yatar,kalkar,yuvarlanabilir ki tay anne karnında doğum kanalına doğru bir pozisyonda girebilsin. Bu aşamada tay uterus yani rahimden cervix yani uterus ağzına itilmektedir.Vulvada beyaz kese görebilirsiniz,bu esnada kese yırtılarak kısrağın ‘’SUYU GELİR’’ ve bu aşama sonlanır.Bunu idrar yapma ile karıştırabilirsiniz.

-İkinci Aşama (30-40 Dakika)

Bu aşama tayın dış dünya ile kavuştuğu aşamadır.Bu faz birinci aşamaya göre daha kısa sürer ve hızlıdır.Suyun gelmesinden itibaren 15-20 dakika içinde tay gözükmez ise VETERİNER HEKİMİNİZİ arayınız ancak tay gözüktü ve doğum devam ediyor ise sakin olun,bekleyin ve seyredin. Su kesesinin yırtılmasından itibaren 15-20 dakika içinde görünmesi gereken tay normal pozisyonda ise dalış pozisyonundadır.Her iki ön ayak biri bir miktar geride olmak üzere ve hemen ardında burun,kafa,boyun ve omuzlar şeklinde yerleşmiştir.

Eğer pozisyonda bir bozukluk var,normal pozisyondan bir farklılık var ise VETERİNER HEKİMİ arayınız.

Bunu anlamak için su kesesi yırtılıp tayın ön ayakları vulvadan gözüktükten sonra veya kısrak sakin yatıyor ise sakince içeri girip,iki ayağı ve burnu görmeniz gerekebilir,bunu yaparken kısrağı rahatsız etmemeniz esastır.

KIRMIZI KESE SENDROMU

En ölümcül doğum komplikasyonu kırmızı kese görülmesidir.Bu durumda kese derhal yırtılarak tay çıkartılmalıdır çünkü kırmızı kese probleminde plasenta uterustan ayrılmıştır ve taya kan ve oksijen gitmemektedir.

Yine tayın arka ayakları ile gelmesi durumunda da tay doğum kanalından çıkartılmalıdır çünkü bu halde de tayın boğulma riski bulunur.

Bu haller dışında tayın başında beyaz sarımsı ve şeffaf bir kese bulunmaktadır ve bu normal bir doğumdur,bekleyiniz.Tayın fetal membranlar yırtması için zaman tanıyınız.

-Üçüncü Aşama (1-3 Saat)

Bu aşama palasentanın atılmasıdır ve ortalama 1-3 saat sürer. Eğer 3 saat içinde atılmadı ise VETERİNER HEKİMİ arayın.

1,2,3 DOĞUM ERTESİ KURALI

• Tay 1 saat içinde ayağa kalkar

• Tay 2 saat içinde annesini emer

• Kısrak 3 saat içinde plasentayı atar

• Taya muhakkak meconiumu (ilk dışkı) atabilmesi için enema uygulayın,meconiumu atmadı ise Veteriner Hekiminizi arayınız.

• Pek çok tay doğumu molet ekleminden gevşek doğar ancak zaman ve ekzersizle düzelir.Taylar genellikle doğumun ertesi sabahında anneleri ile güvenli uygun bir padoğa çıkabilecek yetenektedirler.

NOTLAR

• Doğum hazırlıklarını yaparken doğum kitinizi hazır bulundurun, Doğum aşamalarını süreleri ile not alınız,Veteriner Hekiminizi aramanız gerekir ise sorularına doğru ve net cevaplar vermeniz gerekecektir.

• Doğumda tayın plasenta membranlarını yırtması için zaman tanıyın.

• Tay doğduğunda nefes aldığından emin olun, göbek kordonunu koparmayın,kesmeyin,tayın kendi hareketlenmesi veya annenin ayağa kalkması ile kendiliğinden kopmasına müsade edin,aksi halde hem enfeksiyon kapma riskini hemde göbek fıtığı olma riskini arttırırsınız.

• Göbek bağı kendi kendine kopmadı ise tay veya kısrak hareket ettiğinde kendiliğinden kopacaktır.

• Göbek kordonu kopmuyorsa kordonun tayın karnından tarafını tutarak ve kordonun devamından tutarak bükerek kopmasını sağlayın.Böylece tayın kan kaybetmesini önlemiş olursunuz.

• Kanıyor ise temiz el ile sıkıştırmalısınız,bağlamak veya iple boğmak mikro organizmaların bölgeye hapsolmasana sebep olur.

• Göbek kordonunun yakıcı olmayan bir dezenfektan,genellikle iodin solüsyonu ile dezenfekte edilmelidir.

Ayşe YETİŞ Veteriner Hekimi